اینترنت طبقاتی در ایران؛ محدودیت‌ها، تاثیر و روش اجرای آن
اینترنت طبقاتی در ایران به موضوعی مهم برای کاربران، دانشجویان و صاحبان کسب‌وکار تبدیل شده است. این طرح می‌تواند آینده ارتباطات، اقتصاد و دسترسی به اطلاعات را تغییر دهد. در این مقاله به زبان ساده بررسی می‌کنیم اینترنت طبقاتی در ایران چیست، چگونه اجرا می‌شود و چه تاثیری بر زندگی و کار ما دارد.
چرا اینترنت طبقاتی در ایران مطرح شد؟
شورای عالی فضای مجازی آیین‌نامه‌ای تصویب کرده است که بر اساس آن کمیته «تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای دیجیتال» شکل گرفته است. وظیفه این کمیته بررسی مشکلات فعالان حوزه دیجیتال است. اما اولین اقدام عملی این کمیته باز کردن IP برخی کسب‌وکارها بوده و این موضوع نشان می‌دهد اینترنت طبقاتی در ایران به‌صورت رسمی در حال اجرا شدن است.
دولت به خبرنگاران اینترنت طبقاتی ارائه کرده و آن را «اینترنت آزادتر» نامیده است. در حالی که وزارت ارتباطات چندین بار مخالفت خود را اعلام کرده، شواهد نشان می‌دهد اینترنت طبقاتی در حال گسترش است.
اینترنت طبقاتی در ایران چگونه اجرا می‌شود؟
۱) کاهش سرعت اینترنت جهانی
یکی از محورهای اصلی این طرح، کاهش کیفیت دسترسی به اینترنت جهانی است. در این حالت سایت‌ها و سرویس‌های خارجی با سرعت پایین باز می‌شوند اما سایت‌های داخلی با سرعت بالا در دسترس قرار می‌گیرند.
۲) محدودیت VPN و پروتکل‌ها
بسیاری از VPNها و فیلترشکن‌ها از دسترس خارج می‌شوند. پروتکل‌هایی مانند WireGuard، L2TP و IKEv2 به‌مرور دچار اختلال می‌شوند و اتصال آزاد به اینترنت با مشکل روبه‌رو می‌شود.
۳) نسخه داخلی سرویس‌های جهانی
پلتفرم‌هایی مانند YouTube و Instagram ممکن است با نسخه‌های داخلی و کنترل‌شده جایگزین شوند. نمونه‌های این طرح مانند «تلگرام طلایی» و «سامانه شکار» در گذشته اجرا شده بودند.
۴) استفاده از DPI و هوش مصنوعی
در اینترنت طبقاتی در ایران، فناوری DPI و هوش مصنوعی برای تحلیل ترافیک کاربران استفاده می‌شود. این فناوری دسترسی کاربران را براساس موقعیت شغلی و اجتماعی آن‌ها کنترل می‌کند.
پیامدهای اینترنت طبقاتی در ایران
تاثیر در زندگی کاربران
کاربران هنگام استفاده از سرویس‌های جهانی با کندی و قطعی مواجه می‌شوند. سرعت پایین باعث می‌شود بسیاری از کارهای روزمره با مشکل روبه‌رو شود.
محدودیت برای کسب‌وکارها
کسب‌وکارهایی که نیاز به ابزارها و سرویس‌های خارجی دارند با کاهش سرعت و اختلال روبه‌رو می‌شوند. این موضوع رشد و توسعه آن‌ها را محدود می‌کند.
مقایسه PS5 با PS5 Slim: کدام پلی‌استیشن برای خرید بهتر است؟
اختلال در بازی‌های آنلاین
بازی‌هایی که در لیست سفید قرار ندارند با پینگ بالا و قطعی روبه‌رو می‌شوند. حتی اتصال به برخی سرورهای بازی‌های آنلاین غیرممکن می‌شود.
محدودیت برای سرورها
این طرح محدودیت‌های جدیدی برای سرورها ایجاد می‌کند تا تونل‌زدن و عبور از فیلترینگ سخت‌تر شود. این موضوع می‌تواند کیفیت سرویس‌دهی هاستینگ و ارائه خدمات ابری را کاهش دهد.
نقش اینترنت طبقاتی در شبکه ملی اطلاعات
اینترنت طبقاتی در ایران با پروژه شبکه ملی اطلاعات مرتبط است. هدف این پروژه کاهش وابستگی به اینترنت جهانی است. به همین دلیل، دولت ممکن است بسته‌های اینترنت داخلی با قیمت پایین یا رایگان عرضه کند تا کاربران به استفاده از شبکه داخلی تشویق شوند.
امکان قطع اینترنت جهانی
ساختار این طرح به دولت امکان می‌دهد تا در صورت نیاز، اینترنت جهانی را قطع کند. در این حالت کاربران تنها به شبکه ملی اطلاعات دسترسی خواهند داشت.
اینترنت طبقاتی بر اساس شغل و موقعیت اجتماعی
در این طرح کاربران به گروه‌هایی مانند خبرنگاران، دانشجویان، کودکان و ارگان‌ها تقسیم می‌شوند و هر گروه سطح دسترسی متفاوتی دارد. هر گروه یک رنج IP اختصاصی دارد و مدیریت آن ساده‌تر می‌شود.
آیا اینترنت طبقاتی در ایران پایدار خواهد بود؟
تجربه نشان داده است که سیستم‌های بسته برای همیشه باقی نمی‌مانند. کاربران و برنامه‌نویسان همیشه روش‌هایی برای عبور از محدودیت‌ها پیدا می‌کنند. با این حال، اینترنت طبقاتی در ایران تاثیر جدی بر زندگی دیجیتال می‌گذارد و کاربران باید برای این شرایط آماده شوند.
چطور دولت‌ها بعضی سایت‌ها را مسدود می‌کنند؟
گاهی از خودمان می‌پرسیم دولت‌ها چگونه دسترسی به سایت‌ها را مسدود می‌کنند. یکی از روش‌های اصلی، استفاده از فیلتر DNS است.
DNS سیستمی است که نام سایت‌ها را به آدرس IP آن‌ها تبدیل می‌کند. وقتی نام یک سایت را وارد می‌کنیم، مرورگر از سرور DNS می‌پرسد این سایت کجاست و آدرس آن را دریافت می‌کند.
دولت‌ها به شرکت‌های اینترنتی (ISPها) دستور می‌دهند تا پاسخ DNS را خراب کنند. در این حالت وقتی کاربر درخواست دسترسی به یک سایت خاص را ارسال می‌کند، DNS می‌گوید این سایت وجود ندارد یا یک صفحه خطا نمایش می‌دهد.
این روش باعث می‌شود سایت‌ها همچنان فعال باشند اما کاربران نتوانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل بسیاری از کاربران حرفه‌ای از VPN برای عبور از این نوع فیلترینگ و دسترسی به DNS سالم استفاده می‌کنند.
در نهایت
اینترنت طبقاتی بر زندگی کاربران و کسب‌وکارها تاثیر زیادی دارد. این طرح می‌تواند دسترسی به سرویس‌های بین‌المللی را محدود کند، سرعت اینترنت را کاهش دهد و باعث بروز اختلال در سرویس‌های مختلف شود. آگاهی از این شرایط به کاربران و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای مسیر آینده خود بگیرند و آماده شرایط جدید باشند.
